Die hele reeks van 250 uitgawes van die Suid-Afrikaanse ondersoekende tydskrif, Noseweek, is vroeër vanjaar deur die Open Media-trust aan die Universiteit Stellenbosch (US) Biblioteek- en Inligtingsdiens geskenk.
Die skenking sluit fisiese eksemplare van die tydskrif asook ’n volledige digitale argief in.
Ongelukkig het Noseweek, wat uitgegee is deur Chaucher Publications, se laaste gedrukte uitgawe in Maart vanjaar verskyn. Die publikasie het sedert Junie 1993 maandeliks verskyn met Martin Welz as redakteur.
Die publikasie beskryf homself as “Suid-Afrika se enigste ondersoekende tydskrif en bied oneerbiedige, onafhanklike, eerstehandse inligting oor die sakewêreld, beroepe, politiek en die samelewing in Suid-Afrika […] dit is noodsaaklik vir enigiemand wat wil weet wat in die reënboognasie aan die gang is” (Noseweek, 2021).
Die tydskrif se voorganger het as Nose bekendgestaan en is in 1983 deur Martin Welz op die been gebring met prysgeld wat hy as parlementêre korrespondent van die Sunday Express ontvang het vir ’n onthulling oor “die korrupsie van dokters en openbare gesondheidsdienste deur ’n farmaseutiese groep” (Welz, 1996). Nose is tot 1987 uit Welz se motorhuis uitgegee en dit is belangrik dat sommige van hierdie vroeë getikte en gekramde uitgawes deel uitmaak van die fisiese versameling wat aan die Biblioteek geskenk is.
Ryk bron
Die Nosweek-versameling is ongetwyfeld ’n ryk bron van navorsing oor die hedendaagse Suid-Afrikaanse geskiedenis, politiek, regering, samelewing, sakegebeure en joernalistiek.
Volgens prof Lizette Rabe, voorsitter van die Departement Joernalistiek aan die US, is dit “te danke aan die joernalistiek, veral ondersoekende joernalistiek” dat Suid-Afrika se brose demokrasie beskerm is. “Noseweek sal ryk materiaal vir verdere navorsing bied, danksy die dapper werk van Martin Welz oor die verloop van so baie dekades – vanaf die donker dae van apartheid vóór die demokrasie en, sedert die koms van demokrasie, die ongelooflike verskeidenheid korrupsie, bedrog en staatskaping”.
Die versameling verryk ook ons manuskripversamelings wat die afgelope paar jaar uitgebrei is danksy die byvoeging van meer moderne versamelings soos die Frederik van Zyl Slabbert-versameling, die IDASA-versameling en die digitale Vrye Weekblad-versameling. Ons het onlangs ook die Suid-Afrikaanse Skuldkrisis 1985/86-versameling ontvang wat op 7 Mei vanjaar bekendgestel is. Hierdie belangrike versameling is ’n betekenisvolle stuk in die legkaart ten opsigte van die pad na demokrasie in Suid-Afrika en die einde van apartheid.
As ’n onafhanklike publikasie, het Noseweek “sonder om te blik of te bloos vir die onderdruktes en lydende partye geveg, die waarheid onthul en daarin geslaag om teen alle verwagting in vir 28 jaar te oorleef” (Welz, 2021). Die tydskrif het dikwels met lynskets-spotprente deur die gevierde digter, uitgewer, spotprentkunstenaar en apteker, Gus Ferguson (1940-2020), gespog.
Volgens radiojoernalis John Maytham het Noseweek “talle groot stories vir die eerste keer aan die lig gebring wat daarna sonder erkenning aan Noseweek in die hoofstroommedia verskyn het en het ’n waardevolle rol in ons media-ekostelsel [gespeel]”. Hy beskryf dit ook as ’n “idiosinkraties” belangrike publikasie wat nie gekonformeer het nie” (Maytham, 2021).
Prof Janis van der Westhuizen, voorsitter van die Departement Politieke Wetenskap aan die US, beskryf die belangrikheid van die hulpbron soos volg: “’n Lewendige en aktiewe burgerlike samelewing is die hart van ’n demokrasie, met ’n vrye en onafhanklike mediasektor wat ’n sleutelrol speel om regeringsleiers verantwoordbaar aan die land se mense te hou. As ’n klein publikasie wat nie gehuiwer het om sy stem te laat hoor nie, het Noseweek ’n uiters belangrike rol daarin gespeel om korrupsie en die misbruik van mag gedurende Suid-Afrika se onlangse verlede bloot te stel. Daarom het dit ’n aansienlike bydrae gelewer tot die skepping van wat die filosoof Karl Popper as ‘’n oop samelewing’ in Suid-Afrika beskryf. Hoewel ’n mens dus hartseer is oor die sluiting van klein, onafhanklike mediahuise soos Noseweek, is dit as sodanig bemoedigend om te weet dat die volledige Noseweek-versameling nou tot navorsers en toekomstige geslagte se beskikking sal wees deur die SUNDigital-versameling.”
Die Biblioteek voel geëerd om hierdie joernalistieke skat vryelik aan navorsers en die breër publiek beskikbaar te stel deur die digitale versameling op ons digitale erfernis-bewaringsplatform, die SUNDigital-versameling te huisves. Toegang kan tot die versameling verkry word by http://digital.lib.sun.ac.za/handle/10019.2/16692. Al 250 uitgawes kan hier in PDF-formaat gesien en nagevors word.
- Vir enige verdere navrae of meer inligting, stuur asb ’n e-pos aan Mimi Seyffert-Wirth by mseyf@sun.ac.za.
Verwysings:
- Maytham, J. 2021. Noseweek set to close down. [Interview]. Kry toegang by: https://omny.fm/shows/the-john-maytham-show/noseweek-set-to-close-down
- Noseweek, 2021. Noseweekonline. Kry toegang by: https://www.noseweek.co.za/index.php
- Welz, M. 1996. All the names in Noseweek [excerpt]. Publikasie onbekend. Frederik Van Zyl Slabbert-versameling, Manuskripte-afdeling, Universiteit Stellenbosch Biblioteek.
- Welz, M. 2021. Noseweek as a print publication is unlikely to survive. The South African [online]. Kry toegang by: https://www.thesouthafrican.com/news/noseweek-as-a-print-publication-is-unlikely-to-survive/
Die Biblioteek- en Inligtingsdiens kondig graag aan dat ons ooreenkomste met ‘n paar uitgewers aangegaan het wat dit vir navorsers makliker maak om ooptoegangartikels by hierdie uitgewers te publiseer, en in sommige gevalle selfs sonder om enige publikasiefooie te betaal.